تحلیل تغییرات کاربری اراضی با استفاده از سنجه های بوم شناسی منظر (مطالعه موردی: منطقه ارسباران، سالهای 1369-1393)

Authors

Abstract:

سابقه و هدف: یکی از پیش شرط‌های اصلی برای استفاده صحیح از زمین، اطلاع از الگوی کاربری اراضی و دانستن تغییرات هر کدام از کاربری‌ها در طول زمان است. روش‌های متعددی در این راستا توسعه یافته است. یکی از این روش‌ها استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین می‌باشد. استفاده از این سنجه‌ها جهت تحلیل تغییرات کاربری، اساسا بر این اصل استوار است که این سنجه‌ها توانایی نمایش کمی تغییرات عملکردهای سرزمین را دارند. با توجه به جایگاه ویژه اکولوژیکی زیست کره ارسباران و تغییرات به نسبت زیاد صورت گرفته در استفاده از زمین، ضرورت دارد که تغییرات منظر آن مورد پایش قرار گیرد. در نتیجه هدف اصلی این مطالعه بررسی و تحلیل تغییرات کاربری اراضی منطقه ارسباران با استفاده از سنجه‌های بوم‌شناسی منظر می‌باشد. مواد و روش‌ها: در گام اول نقشه‌های کاربری اراضی با استفاده از تصاویر سنجنده‌های OLI، ETM+ و TM ماهواره لندست برای سال‌های 1393، 1381 و 1369 در کاربری‌های کشاورزی، مرتع، جنگل کم‌تراکم، جنگل متراکم، مسکونی، بدون پوشش و آب تهیه شدند. سنجه‌های مختلف شامل: مساحت هر کلاس، درصد از سیمای سرزمین، تعداد لکه‌ها، شاخص بزرگترین لکه، شاخص میانگین شکل، میانگین فاصله اقلیدسی، پراکندگی و مجاورت، شاخص تکه‌تکه شدگی و شاخص تنوع شانون بر روی نقشه های کاربری مقاطع زمانی محاسبه و تحلیل و همچنین میزان تغییرات هر کاربری به دیگر کاربری ها، محاسبه شدند. یافته‌ها: نتایج محاسبه سنجه‌های‌های مساحت کل، درصد از سیمای سرزمین و تعداد لکه‌ها نشان دهنده تخریب پوشش جنگلی و افزایش سطح اراضی بدون پوشش و مناطق مسکونی در منطقه بود. کاهش شاخص بزگترین لکه و افزایش شاخص‌های فاصله اقلیدسی، مجاورت و پراکندگی و تکه تکه شدگی برای پوشش جنگلی در طول مدت مطالعه نشان دهنده تخریب و از هم گسستگی این اراضی است. در سطح سرزمین تعداد لکه‌ها در طول زمان افزایش یافته است که نشان دهنده شدت زیاد تغییرات منفی و تخریبی در دوره‌های زمانی این مطالعه است. همچنین شاخص تنوع شانون تائید کننده افزایش تنوع لکه‌ها در منظر منطقه در اثر افزایش لکه‌ها و تغییرات صورت گرفته در کاربری‌هاست. بررسی میزان سهم هر یک از کاربری‌ها در تغییرات سایر کاربری‌ها نشان داد که، پوشش مرتع بیشترین سهم را در کاهش سطح جنگل‌های کم‌تراکم داشته است به طوری که 815 و 1219 هکتار از سطح این اراضی به ترتیب در دوره‌های اول و دوم به مرتع تبدیل شده است. نتیجه‌گیری: نتایج محاسبه سنجه مساحت کل و آشکارسازی تغییرات سطح نشان داد که تغییرات در دوره دوم (1393-1381) شدیدتر از دوره اول (1381-1369) صورت گرفته است. بر اساس نتایج می‌توان عنوان کرد در منطقه ارسبارن در گذر زمان، منظر منطقه کاملا تکه‌تکه شده و با توجه به گسترش مناطق مسکونی و گسستگی اراضی جنگلی و مرتعی، اکوسیستم منطقه تخریب شده است. همچنین با در نظر گرفتن تنوع مکانی کاربری‌ها و پراکندگی آن‌ها در سطح سیمای سرزمین امکان تشدید تخریب و تغییر کاربری اراضی در آینده وجود دارد. بر همین اساس لزوم تدوین برنامه مناسب برای جلوگیری از تغییرات ناخواسته در سیمای سرزمین منطقه و حفظ پیوستگی مکانی آن الزامی دیده می‌شود، دخالت‌های پیش‌رو باید بر اساس اصول توسعه پایدار و در نظر گرفتن ارزیابی توان سیمای سرزمین و استفاده درست از منابع برنامه‌ریزی شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی ساختار پوشش/کاربری حوزه آبخیز سفیدرود با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین

زمینه و هدف: آگاهی از انواع پوشش سطح زمین و فعالیت‏های انسانی در بخش­های مختلف و یا به عبارتی نوع کاربری زمین به عنوان داده­های پایه برنامه­ریزی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، به طوری که برای استفاده بهینه از منابع طبیعی در روند توسعه پایدار نیاز به شناسایی منابع اکولوژیک در کوتاه‏ترین زمان و کم‏ترین هزینه ممکن احساس می­شود. هدف این مطالعه بررسی ساختار پوشش/کاربری اراضی حوزه آبخیز سفیدرود با اس...

full text

بررسی روند تغییرات پوشش/کاربری سرزمین حوزه آبخیز کرگانرود، با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین

تغییرات پوشش/کاربری اراضی ناشی از فعالیت های انسانی، اثرات گسترده ای بر سیمای سرزمین دارد. درسال های اخیر به دلیل عدم استفاده منطقی، تبدیل و تغییر در نوع استفاده از سرزمین در کشور روند رو به رشدی داشته است. بنابراین با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری سرزمین، آکاهی و شناخت تغییرات سیمای سرزمین در گذر زمان، به منظور طرح ریزی و اجرای مدیریت پایدار سرزمین ضروری اس...

full text

بررسی روش های مختلف آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای (مطالعه موردی: منطقه خشک مهران)

تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره­ای امکان آشکارسازی تغییرات آن ­را در طول یک دوره فراهم می­سازد. روش­های­ مختلفی نیز برای آشکارسازی تغییرات وجود ­دارد. در این مطالعه از تصاویر ماهواره لندست مربوط به سال­های 1988 و 2007 استفاده و شش تکنیک آشکارسازی تغییرات در منطقه بیابانی مهران استان ایلام با مساحت 146265 هکتار مورد بررسی قرار گرفتند. تکنیک­های آشکارسازی تغییرات مورد استفاده ...

full text

بررسی ساختار پوشش/کاربری حوزه آبخیز سفیدرود با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین

زمینه و هدف: آگاهی از انواع پوشش سطح زمین و فعالیت‏های انسانی در بخش­های مختلف و یا به عبارتی نوع کاربری زمین به عنوان داده­های پایه برنامه­ریزی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، به طوری که برای استفاده بهینه از منابع طبیعی در روند توسعه پایدار نیاز به شناسایی منابع اکولوژیک در کوتاه‏ترین زمان و کم‏ترین هزینه ممکن احساس می­شود. هدف این مطالعه بررسی ساختار پوشش/کاربری اراضی حوزه آبخیز سفیدرود با اس...

full text

تحلیل و مقایسه تغییرات کاربری/پوشش اراضی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: اراضی تفت و مهریز)

عرصه‌های منابع‏طبیعی و پوشش گیاهی شهرهای تفت و مهریز در دهه‌های اخیر با توجه به ییلاقی بودن و نزدیک بودن به مرکز استان یزد دستخوش تغییرات شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان و جهت و پیش‌بینی تغییرات اراضی و پوشش گیاهی در این دو شهر است. در این پژوهش از تصاویر ماهواره لندست 5 (سال­های 1377، 1383 و1387) و لندست 8  (سال 1396) اردیبهشت و خرداد استفاده شد. مدل‌سازی تغییرات کاربری/پوشش اراضی بر ...

full text

بررسی روند تغییرات پوشش/کاربری سرزمین حوزه آبخیز کرگانرود، با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین

تغییرات پوشش/کاربری اراضی ناشی از فعالیت های انسانی، اثرات گسترده ای بر سیمای سرزمین دارد. درسال های اخیر به دلیل عدم استفاده منطقی، تبدیل و تغییر در نوع استفاده از سرزمین در کشور روند رو به رشدی داشته است. بنابراین با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری سرزمین، آکاهی و شناخت تغییرات سیمای سرزمین در گذر زمان، به منظور طرح ریزی و اجرای مدیریت پایدار سرزمین ضروری اس...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 4

pages  1- 18

publication date 2019-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023